Trước thực trạng thủy sản nhiễm độc do ô nhiễm môi trường gây nguy hại cho sức khỏe thì mô hình nuôi cá chép theo quy chuẩn VietGap đang mở ra hướng đi mới, đảm bảo nguồn thực phẩm an toàn, chất lượng tốt mà giá thành lại cao.

Mô hình nuôi cá chép VietGap đang là hướng đi mới giúp tăng thu nhập cho người nuôi và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng

Đã xa rồi cái thời nuôi cá chép theo kiểu tận dụng nguồn phân tươi từ gia súc làm thức ăn cho cá để rồi làm ô nhiễm nguồn nước, tăng nguy cơ dịch bệnh cho con cá chép và mất an toàn thực phẩm. Hiện, để nâng cao năng suất, hiệu quả cho người nuôi mà lại đảm bảo an toàn thực phẩm phục vụ cho nhu cầu sử dụng thực phẩm sạch của người tiêu dùng thì các cơ sở nuôi cá đang chuyển dần sang áp dụng quy chuẩn VietGap trong nuôi cá nước ngọt, trong đó có nuôi cá chép. Và để kỹ thuật nuôi cá chép theo quy chuẩn VietGap đảm bảo an toàn thực phẩm, lại cho năng suất cao, người nuôi cá cần tuân thủ những hướng dẫn dưới đây.
 

Đối với bất kỳ cơ sở nuôi cá chép VietGap ở địa phương nào cũng cần phải tuân thủ các yêu cầu chung về điều kiện ao nuôi, điều kiện nguồn nhân lực để đảm bảo an toàn kỹ thuật, an toàn thực phẩm và đảm bảo kiểm soát ô nhiễm môi trường.
 

Ao nuôi cá chép phải nằm trong vùng, khu nuôi trồng thủy sản tập trung đã được quy hoạch của địa phương, có hệ thống kênh cấp thoát nước riêng biệt. Đồng thời, ao phải có nguồn nước sạch, không ảnh hưởng ô nhiễm môi trường bởi các nhà máy công nghiệp, cơ sở sản xuất hóa chất, ô nhiễm hóa chất nông nghiệp, nước thải sinh hoạt…
Bên cạnh đó, cần phải có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng thuê khoán mặt nước để nuôi trồng thủy sản (có xác nhận của chính quyền địa phương). Diện tích ao nuôi cá chép VietGap phải đạt từ 3.000 – 10.000m2, độ sâu 1,5 – 2m, bờ ao chắc chắn, không bị rò rỉ, có hệ thống máy quạt nước và ao phải có bảng biển.
Đặc biệt, tuyệt đối không được nuôi gia súc, gia cầm cho thải phân trực tiếp xuống ao nuôi. Khu vực ao nuôi cá chép phải đảm bảo vệ sinh, tách biệt với khu làm việc, nghỉ ngơi sinh hoạt của con người, có kho chứa thức ăn, thuốc và phải đảm bảo an toàn vệ sinh thú y. Ngoài ra, phải có thiết bị kiểm tra các yếu tố môi trường để kiểm soát và có hồ sơ ghi chép thông tin về các hoạt động trong quá trình nuôi để lưu giữ ít nhất 2 năm.

Trong thời gian nuôi đến khi khai thác cần theo dõi kỹ các thông số môi trường, dịch bệnh, tiêu chuẩn kỹ thuật về cá chép

 

Đối với người lao động làm việc tại các cơ sở nuôi cá chép VietGap, ngoài các điều kiện chung quy định trong luật thì cần phải có những điều kiện riêng đáp ứng được nhu cầu công việc. Và một trong những điều kiện cần và đủ là người quản lý cơ sở nuôi cá chép VietGap phải được tập huấn về tiêu chuẩn, quy trình kỹ thuật nuôi theo VietGap, biện pháp quản lý môi trường, phòng trị bệnh và kiểm soát các mối nguy trong nuôi trồng thủy sản. Đồng thời, người lao động phải được tập huấn về quy trình nuôi và an toàn lao động. Bên cạnh đó, người nuôi phải hiểu về cá chép, biết được tập tính, thói quen và sở thích ăn mồi của con cá chép. Có như vậy mới có thể vận dụng tốt các tiêu chuẩn kỹ thuật VietGap trong quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc loài cá chép sành săn khó tính này.
 

Bên cạnh các yêu cầu kỹ thuật chung thì nuôi cá chép VietGap còn phải tuân thủ các quy trình nuôi an toàn thực phẩm như việc chuẩn bị ao nuôi, thả cá chép giống, chăm sóc, quản lý, phòng bệnh…

Chuẩn bị ao nuôi: Sau khi kết thúc vụ nuôi phải cải tạo ao. Với những ao nhiều bùn cần nạo vét bùn đáy ao, chỉ để lớp bùn từ 15 - 20cm, phát quang bờ, san lấp các hang hố, tạo độ phẳng của đáy ao. Có thể dùng vôi nông nghiệp để cải tạo đáy ao và diệt khuẩn gây hại cho cá. Liều lượng vôi nông nghiệp dùng từ 10 -12kg/100m2 rắc đều và phơi nắng 5 - 7 ngày, sau đó lấy đủ lượng nước sạch vào ao, khoảng từ 1,5 – 2 m. Trong quá trình lấy nước cần dùng lưới lọc cá tạp vào ao.

Thả con cá chép giống: Về cá chép giống đem thả phải có nguồn gốc rõ ràng, được sản xuất tại những cơ sở có kiểm soát chất lượng cá chép bố, mẹ và có quy trình sản xuất theo quy định. Ngoài ra, hình thức con cá chép giống phải có màu sắc sáng, kích cỡ cá chép giống đồng đều, cơ thể cân đối và đặc biệt không có dấu hiệu mắc bệnh, đã được kiểm dịch. Trong quá trình chuyển cá giống về ao nuôi cần vận chuyển nhẹ nhàng để tránh xây xát. Trước khi thả con cá chép giống xuống ao nuôi phải tắm cho cá bằng nước muối loãng hoặc dung dịch thuốc tím trong khoảng 5 phút. Và phải thả cá khi trời mát, không nắng nóng hay mưa to, thả cá chép giống với mật độ 1,2 - 1,5 con/m2, quy cỡ cá thả 100-150g/con. Thời gian nuôi có thể 6 tháng – 1 năm/vụ.

Về cá chép nuôi theo quy chuẩn VietGap thì từ 6 tháng đến 1 năm là có thể thu hoạch và cho chất lượng thơm ngon, an toàn

Chăm sóc và quản lý cá chép VietGap: Nói về cá chép nuôi VietGap thì quá trình chăm sóc và quản lý cần tỉ mỉ hơn so với cá nuôi thông thường. Thức ăn cho cá chép nuôi kiểu VietGap có sự kết hợp giữa thức ăn công nghiệp và thức ăn lấy từ thiên nhiên như các sản phẩm nông nghiệp. Còn đối với thức ăn công nghiệp phải có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng theo quy định, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cá. Đặc biệt, không cho cá chép nuôi VietGap ăn thức ăn nấm mốc, biến chất, bảo quản không đúng quy định, không sử dụng hormone, chất kích thích tăng trưởng trong quá trình nuôi. Ngoài ra, cần kiểm tra thường xuyên các yếu tố môi trường để có biện pháp xử lý kịp thời. Nên định kỳ khử trùng nước ao, môi trường ao nuôi và môi trường xung quanh ao bằng vôi nông nghiệp, chế phẩm sinh học và các loại thuốc khử trùng trong danh mục cho phép khi nuôi cá chéo theo tiêu chuẩn VietGap như iodine, vicato, chlorine. Cần thường xuyên theo dõi hoạt động bắt mồi của cá để nắm bắt tình hình sức khỏe và có biện pháp xử lý kịp thời nếu chẳng may cá chép nhiễm bệnh.

Phòng và trị bệnh cho cá chép VietGap: Phương pháp phòng bệnh về cá chép bắt đầu từ giai đoạn chuẩn bị ao nuôi, lấy nước vào ao, vệ sinh môi trường nuôi cá và tắm nước muối loãng trước khi thả con cá chép giống. Tiếp đó là phòng bệnh định kỳ tháng, nhất là những tháng giao mùa cần trộn thuốc thảo dược, vitamin C và khoáng chất vào thức ăn cho cá chép để giúp chúng tăng cường sức đề kháng. Và khâu khử trùng để diệt khuẩn nguồn nước cũng cần định kỳ 15 ngày/lần để quá trình phòng bệnh cho cá thêm hiệu quả. Tuy nhiên, trong trường hợp làm các biện pháp phòng ngừa mà cá vẫn bị bệnh thì cần có biện pháp điều trị kịp thời. Nên dùng thuốc điều trị và phác đồ điều trị theo sự chỉ dẫn của chuyên gia, kỹ thuật thủy sản. Và việc sử dụng thuốc, hóa chất, chế phẩm sinh học phòng trị bệnh trong quá trình nuôi cá chép theo tiêu chuẩn VietGap cần nằm trong danh mục cho phép và có sự hướng dẫn của những kỹ thuật viên có chuyên môn.
Ngoài ra, người nuôi cá chép theo quy trình VietGap cần có sổ ghi chép nhật ký để theo dõi các thông tin kỹ thuật, sự biến động của yếu tố môi trường, dịch bệnh… trong suốt quá trình nuôi để có thể kiểm soát được chất lượng, hiệu quả.
Nuôi cá chép VietGap có điểm nhiều điểm khác biệt so với nuôi cá chép theo cách thông thường. Tuy nhiên, điểm khác biệt nổi bật nhất là người nuôi cá phải cam kết bảo vệ môi trường. Trong cam kết đó phải có các biện pháp xử lý cá chết, cá nhiễm bệnh để tránh gây ô nhiễm môi trường và lây lan dịch bệnh sang các cơ sở khác trong vùng. Bên cạnh đó là các cam kết về xử lý nguồn nước thải ra môi trường, xử lý chất thải rắn theo đúng quy định để đảm bảo an toàn.